Oorlog in Oekraïne: aandelen vliegen alle kanten op

Zoals velen al hebben begrepen, er is vanochtend oorlog uitgebroken tussen Rusland en Oekraïne. In het kort begon Rusland vannacht een niet-geprovoceerde aanval waarbij het raketten afvuurde op doelen bij steden door heel Oekraïne heen. Beleggers anticiperen al weken op verschillende scenario’s, maar dit is toch wel het zwartste van het stel.

De AEX dook vanochtend met 3% omlaag en blijft volatiel. De Russische aandelenmarkt is in vrije val geraakt met een daling van grofweg een kwart. Veel buitenlandse investeerders pakken hun biezen.

Sanctiepakket tegen Rusland

Een belangrijke reden van de daling van de Russische index en kapitaalvlucht zit in de sancties die Rusland nu kunnen treffen. De EU en de VS werken samen met andere westerse landen waaronder het VK aan een pakket sancties. In de letterlijke woorden van de voorzitter van de EU “enorme en gerichte sancties tegen Rusland”. Verschillende landen, waaronder bijvoorbeeld Zuid-Korea, hebben aangegeven mee te werken met sancties volgens berichtgeving van de Wall Street Journal.

De economische sancties waar landen aan werken bevatten naar verluid maatregelen die de modernisering van de Russische economie schaden, waaronder een verbod op export van technologie naar Rusland. In de over de afgelopen dagen aangekondigde sancties worden ook Russische banken al gericht onder vuur genomen. Nu kunnen we ook sancties op grotere banken verwachten of zelfs de uitsluiting van Rusland van het internationale betaalverkeerssysteem SWIFT. Daarnaast is er nog een scala aan sancties mogelijk, zelfs op regimes die Rusland nog steunen. Maar dan lopen we op zaken vooruit.

Voor nu is de reactie van de markt helder en kunnen we kijken wat de effecten zijn op aandelen en welke aandelen risico lopen door het conflict, of kunnen profiteren van de volatiliteit op de financiële markten.

Volatiliteit: Flow Traders / VIX

Het handelshuis Flow Traders profiteert van hogere volumes en volatiliteit op de markten. In de afgelopen weken waren de markten al volatiel en dit bouwt verder aan solide resultaten in het eerste kwartaal. De VIX is een goede indicator voor de kwartaalresultaten van Flow Traders en deze index is momenteel stijgende. Op lange termijn is de VIX juist een aardige short.

Wat veel beleggers niet weten, is dat er ook een volatiliteitsindex bestaat op Europese aandelen. IG biedt handel hierop aan en het is een zeer aardige indicator voor Flow Traders, aangezien Flow vooral profiteert van een hoge volatiliteit in Europese aandelen omdat verreweg het grootste deel van Flow’s handel in Europa zit.

De bovenstaande grafiek laat zien dat de ‘Europese VIX’ vanochtend een piek bereikte die we voor het laatst in juni 2020 zagen. De VIX op de S&P 500 bleef nog onder het niveau van januari 2021.

Flow Traders staat in de ochtendhandel 1% hoger en dat is wellicht nog een conservatieve stijging in verhouding tot de winstaanwas dit kwartaal. Alleen al met de volatiliteit van vandaag zou Flow Traders een flink deel van de circa 30 cent die het aandeel vandaag steeg kunnen verantwoorden.

Er zijn ook andere effecten door de oorlog in Oekraïne, bijvoorbeeld een stijgende olieprijs.

Olie: SBM Offshore en Shell

De olieprijs zit in de lift. WTI steeg gisteren met 4,5% en vanochtend nog eens 3,5%. Brent staat boven de $100 en WTI daartegenaan. De achterliggende reden is dat door sancties er een verstoring kan optreden in de export van olie vanuit Rusland. Zoals we in een recent artikel schreven, hoeft het niet zo te zijn dat de export stopt, maar is het niet onwaarschijnlijk dat de export moeilijker zal worden. Rusland neemt 10% van de wereldwijde productie van olie voor z’n rekening en aangezien de Russische overheid een groot deel van z’n opbrengsten haalt uit olie, is dat toch het meest effectieve middel om Rusland te treffen. Wel is zo dat 10% van de wereldproductie niet gemist kan worden zonder een werkelijke prijsexplosie in olie.

Voor nu profiteren producenten buiten Rusland. Ook olievinden op zee wordt aantrekkelijker door de hoge prijzen en het vermijden van Rusland. Op termijn kan dat SBM Offshore in de kaart spelen. Shell profiteert al direct via een hogere prijs voor olie en gas. Een olieopslagbedrijf als Vopak profiteert niet, omdat olie nu verder verwijderd is van contango, de situatie waarin oliefutures duurder zijn dan olie nu.

Aandelen met omzet in Rusland/Oekraïne

Behalve de paar voorbeelden van aandelen die baar hebben bij volatiele of hoge prijzen, zijn er nog veel meer bedrijven die zakendoen met Rusland en indirect geraakt kunnen worden door sancties of de oorlog zelf.

ArcelorMittal heeft bijvoorbeeld een staalfabriek in Oekraïne die ongeveer 16% van de EBITDA (brutowinst vóór afschrijvingen) van het bedrijf genereert. Het ergste scenario voor Arcelor is als de fabriek en werknemers onder vuur komen te liggen. Voor nu is het waarschijnlijk dat er tenminste een disruptie is in de productie aangezien iedereen wordt opgeroepen om thuis te blijven. Bovendien kunnen veel fabrieksarbeiders zijn opgeroepen voor hun dienstplicht.

Dan zijn er nog ‘gewone’ bedrijven, zoals Philips, Heineken en Unilever die producten exporteren naar Rusland of er relatief bescheiden productielocaties bezitten.

Dan is er nog het aandeel Inpost dat een speciale vermelding waard is, omdat het actief is in Oost-Europa (Polen). De WIX, Poolse beursindex, zakte vanochtend met 11% en dan zakt een Pools bedrijf als Inpost logischerwijs mee, ook al is het in Amsterdam genoteerd.

Banken en andere hoge bèta aandelen: ING, Air France, etc.

Ook banken worden geraakt. De sancties op Rusland hebben ook gevolgen voor de westerse economieën en sommige banken hebben geld uitgeleend aan Rusland. Bijvoorbeeld ING Groep heeft €4,7mrd uitgeleend aan Russische bedrijven en €600mln aan Oekraïense bedrijven. Die leningen waren op 31 december niet in wanbetaling, maar als de Russische economie instort, kan dit een groot probleem worden. De beurswaarde van ING ligt rond de €45mrd en elke 10% die het moet afschrijvingen op de leningen kost met die logica ongeveer 1% van de beurswaarde. Daarnaast zijn banken sowieso gevoelig voor economische tegenslag en een lagere lange rente en dat zien we nu ook.

Tot slot zijn er nog bedrijven zoals Air France-KLM die afhankelijk zijn van internationaal reisverkeer. Dat kan door een economische schok ook een knauw krijgen. Daarnaast kunnen we in de komende maanden minder lijnvluchten tussen Schiphol en Rusland verwachten.

Hoge waarderingen kwetsbaar

We zien ook dat aandelen zoals ASMI, ASML en Adyen kwetsbaar zijn. Er zijn geen (significante) klanten van deze bedrijven in Rusland, maar deze aandelen zakken rond het middaguur toch met hoge percentages van 6% tot 7%. De reden is in onze ogen dat deze aandelen relatief duur zijn. In tijden van onzekerheid grijpen beleggers terug op veiligheid en die hoge waarderingen voelen als dan als speculatief. Het is wel zo dat als de markt in de komende weken aantrekt, juist deze aandelen kunnen terugveren.

Wat te doen als belegger

Het lijkt ons verstandig om als belegger goed onderscheid te maken tussen marktsentiment en de echte effecten op de bedrijven achter de aandelen. Ongeacht waarderingen, lijken Flow Traders en genoemde techbedrijven zoals ASML vandaag het meest aantrekkelijker geworden. Ook Shell kan goede zaken blijven doen omdat het olie en gas uit verschillende landen buiten Rusland haalt en het zelf sowieso niet kan rekenen op sancties die Russische concurrenten wel kan treffen.

Het probleem blijft wel dat alles staat of valt met wat er de komende tijd gebeurt en die situatie is, zachtst gezegd, onvoorspelbaar. Wat we wel weten is dat relatief kleine oorlogen vaak maar een tijdelijk effect hebben op de beurs al kunnen nieuwe sancties op Rusland nog lang op hun plek blijven. We raden beleggers van harte aan om flexibel te blijven in deze volatiele markt en feiten scheiden van marktprijzen en sentiment en gericht aandelen te kopen of verkopen op basis van die feiten.

Beleggers kunnen snel inspelen op ontwikkelingen via een account bij IG.