Pijnlijke ommekeer in Turkse lira

Zoals velen wellicht hebben gehoord, heeft de president van Turkije besloten om de president van de Turkse centrale bank te ontslaan en vervangen voor een partijgenoot. De onderstaande grafiek laat geen misverstand bestaan over de timing van deze beslissing. Ruim 15% steeg de euro tegen de lira zodra de handel openging op zondagavond.

Het voornaamste doel achter de wissel is het verlagen van de rente. De oude centralebankpresident had de rente juist net met 2%-pt verhoogd, tegen de wens van de president van het land in. Die laatste wil de economie aanjagen met een verlaging van de rente. Daar zit echter wel een keerzijde aan.

De rente van de centrale bank en de geldhoeveelheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hoe lager de rente, hoe meer banken lenen van de centrale bank. Hoe meer geld in de economie of het bankensysteem, hoe hoger de (potentiële) inflatie omdat andere hoeveelheid geld achter dezelfde goederen en diensten aan zit. Daarbij maakt een hogere rente een valuta aantrekkelijker voor buitenlandse beleggers.

Inflatie

Juist die inflatie is een bekend fenomeen in Turkije. De inflatie is al sinds 2005 relatief stabiel tussen de 6% en 10%, maar kreeg in 2018 een schok. De onderstaande grafiek laat eenzelfde patroon zien.

De lira verliest sinds 2015 elk jaar aan waarde. Buitenlandse producten worden dus duurder in Turkije en dit draagt bij aan de inflatie die in 2018 piekte op 16%. De centrale bank heeft dit deels veroorzaakt door de eigen balans te verdubbelen over de afgelopen drie jaar. Met de nieuwe centralebankpresident zal dat tempo waarschijnlijk niet afnemen. In 2018 werd de implosie van de lira juist nog tot stilstand gebracht door de rente scherp te verhogen.

Betalingsbalans

Een ander probleem is dat Turkije in 18 van de afgelopen 20 jaren een tekort had op de betalingsbalans. Er stroomt dus meer geld het land uit dan er binnenkomt. Dit werd met name veroorzaakt door de handelsbalans. Een devaluatie van de valuta lijkt dan geen gek idee, maar juist 2019 was een jaar waarin de balans terugveerde. De bovenstaande grafiek laat wel raden waarom: de valuta verloor in 5 jaar tijd de helft van z’n waarde en Turkse producten werden daarmee weer concurrerend.

Het moment om de president van de centrale bank te vervangen komt dus op een slecht moment, aangezien de TRY net nieuwe stabiliteit aan het vinden was en de president van de centrale bank met een hoge rente werkte aan vertrouwen in de valuta. Toegegeven; 2020 was geen goed jaar, maar door de terugkeer van toerisme en de opleving van de wereldeconomie zag de toekomst er voor de lira er tot vorige week nog wel zonnig uit.

Pijnlijk genoeg zorgt juist deze wisseling van de wacht voor het instorten van vertrouwen, het kelderen van de koers van de lira en verdere druk met aankomende renteverlagingen.

Outlook

Zoals eerder aangehaald zag de toekomst er voor de lira goed uit, maar die hoop is vervlogen. Met deze ingreep bij de centrale bank is het duidelijk dat de bank een zuiver politiek instrument is geworden. In het verleden hebben wij gezien dat er dan flinke staartrisico’s zijn. De stap naar het gebruiken van de centrale bank voor het aflossen van de staatsschuld is nu een stuk kleiner geworden en dat is in sommige andere opkomende markten uitgelopen op uit de hand gierende devaluatie en inflatie. Als het vertrouwen eenmaal weg is, komt het maar moeilijk terug.

EUR/TRY is verhandelbaar bij IG.