Wat is inflatie en hoe werkt het?
Inflatie is een kostbaar probleem, niet alleen voor u als consument, maar ook als trader. Leer meer over inflatie, waardoor deze eigenlijk wordt veroorzaakt en hoe u ertegen kunt hedgen.
Wat vindt u op deze pagina?
Wat is inflatie?
Inflatie is de afname van de koopkracht van een valuta in een economie. Daardoor is het ook synoniem voor stijgende kosten van levensonderhoud. Als de inflatie toeneemt, is hetzelfde bedrag minder waard dan voorheen.
Dit betekent dat hetzelfde kopen meer kost doordat de waarde van het geld zelf is gedaald. Je hebt dus meer geld nodig om hetzelfde te kopen.
Omdat door inflatie de waarde van geld afneemt, levert dit problemen op voor niet aan inflatie gekoppelde beleggingen, omdat de reële waarde daarvan (d.w.z. de koopkracht) vermindert.
Oorzaken van inflatie
Inflatie wordt meestal binnen een land gemeten en de oorzaken daarvan in het binnenland zijn dezelfde zoals heel vaak in de economie: vraag en aanbod. Inflatie treedt echter zelden alleen in één land op. Een groot aantal wereldwijde economische factoren spelen daarbij juist een rol.
Een grote wereldeconomie (bijvoorbeeld de VS) verhoogt de inflatie vaak om macro-economische redenen en dit heeft een domino-effect op de meeste andere valuta in de wereld, waardoor ook in die landen inflatie ontstaat.
Meerdere factoren kunnen hiertoe leiden:
Bestedingsinflatie
Als er sprake is van snelle economische groei, is er in alle regio's meer vraag naar geld. De bestedingen aan infrastructuur stijgen, de salarissen gaan omhoog, consumenten kopen meer enzovoort. Dit kan ertoe leiden dat de vraag naar geld groter is dan het aanbod van die valuta, wat vaak betekent dat een land meer geld moet drukken.
Dit betekent zeker dat het geld minder waard is omdat er meer in omloop is? Lang niet altijd. Dit komt doordat het aantal goederen waar door de economische groei vraag naar is - bijvoorbeeld goederen voor winkels, meer bouwmateriaal - waarschijnlijk nog gelijk is. Hierdoor stijgt de prijs van die producten ook, omdat de vraag is toegenomen. Met het geld kan dus nog steeds minder gekocht worden dan voorheen.
Dezelfde logica kan ook gelden voor buitenlandse valuta en export, import of diensten waarvan een land sterk afhankelijk is, als er plotseling meer vraag dan aanbod is. Als een land bijvoorbeeld afhankelijk is van graan dat door een ander land wordt geproduceerd, maar droogte tot schaarste leidt, kan dit in beide landen inflatie tot gevolg hebben omdat die grondstof duurder is.
Cost-push inflatie
In plaats van prijsopdrijvende schaarste kan inflatie ook worden veroorzaakt door toename van de productiekosten. Als een valuta voor de groei van het BBP afhankelijk is van bepaalde goederen en diensten, kunnen veranderingen in de kosten van productie- of leveringsprocessen tot inflatie leiden.
Als voor een land bijvoorbeeld oliewinning een belangrijke bron van inkomsten is, kan alles wat leidt tot hogere kosten voor het boorproces inflatie veroorzaken. Dit kunnen hogere lonen zijn, of hogere kosten voor boorapparatuur.
Devaluatie
Anders dan bij de twee eerste oorzaken van inflatie, die het gevolg zijn van macro-economische omstandigheden, is devaluatie het gevolg van een besluit van de regering om de waarde van de munt van een land te verlagen, zodat deze minder waard wordt.
Een land met een opkomende economie kan dit doen om zelf meer geld te verdienen door de export aantrekkelijker te maken, in algemene zin de internationale handel in en buiten het land te vergroten en ook mogelijk zijn financieringstekort te verminderen. Door zich 'goedkoper' te maken door devaluatie, kan het land meer kopers trekken voor alles wat ze op de internationale markt verkopen.
Devaluatie veroorzaakt echter vaak inflatie. Dit komt doordat andere valuta hun waarde niet hebben veranderd, dus het invoeren van goederen is duurder voor het land dan voor de devaluatie, wat er uiteindelijk toe leidt dat met zijn geld minder gekocht kan worden.
Te weinig aanvoer als gevolg van tekorten
Soms kan letterlijke schaarste de waarde van geld verminderen. Als een land bijvoorbeeld getroffen wordt door een vernietigende natuurramp of oorlog, waardoor basisproducten heel moeilijk verkrijgbaar worden, stijgen de prijzen van die goederen natuurlijk. Dit zorgt ervoor dat de munt van dat land veel minder waard wordt, omdat het meer kost om dezelfde goederen te kopen.
In deze extreme situaties kan beleggersgedrag ook bijdragen aan inflatie. Een voorbeeld daarvan is als de inwoners van een land zo veel instabiliteit verwachten dat ze hun spaargeld opnemen en andere waarden zoals goud, juwelen hamsteren om te voorkomen dat zij deze kwijtraken als een bank failliet gaat. Dit zou ook leiden tot een tekort aan activa in een economie, waardoor de inflatie in een vicieuze cirkel terechtkomt.
Te veel aanbod van geld
Het tegenovergestelde van het cost-pullscenario is wanneer er meer geld circuleert in een economie dan er behoefte is aan het uitgeven daarvan. Er zijn meerdere factoren waardoor deze situatie kan ontstaan, zoals een verlaging van de belastingen (waardoor burgers over meer geld beschikken) of een nationaal breed verbreide spaarzin in plaats van uitgeven.
Volgens de economische beginselen van vraag en aanbod neemt de waarde van dat geld af als er meer geld beschikbaar is in een financieel systeem dan er vraag naar is.
Ingebouwde inflatie
Wanneer een van de hierboven vermelde oorzaken van inflatie langdurig aanhoudt, wordt dat het 'nieuwe normaal' van het land. Dit leidt tot wat de 'ingebouwde inflatie' genoemd wordt, waarbij de effecten van inflatie onderdeel zijn van een voortdurende cyclus.
Prijzen van goederen blijven bijvoorbeeld regelmatig stijgen. Als gevolg daarvan eist het werkende deel van de bevolking hogere lonen zodat ze de hogere kosten van levensonderhoud kunnen betalen. Hierdoor neemt hun beschikbare inkomen toe, wat leidt tot een toename van de vraag naar consumentengoederen, waardoor de prijzen daarvan weer stijgen. Dit is tegenwoordig de meest voorkomende oorzaak van inflatie.
Extreme voorbeelden van inflatie
Hoewel inflatie enkele positieve neveneffecten heeft, is deze soms zo extreem dat er een sneeuwbaleffect ontstaat (een 'runaway inflatie' genoemd), wat leidt tot een fenomeen dat hyperinflatie wordt genoemd.
Deze paniek, in combinatie met excessieve en onbeheersbaar hoge kosten van dagelijkse goederen heeft zijn sporen nagelaten in enkele van de cruciale periodes in de afgelopen eeuw.
De oliecrisis van 1973
Na de Yom Kippoeroorlog in 1973 namen de landen van de Organisatie van Arabische olie-exporterende landen (OAPEC, nu bekend als de OPEC, de Organisatie van olie-exporterende landen) wraak door een olie-embargo in te voeren voor landen die hun tegenstander Israël hadden gesteund.
Hiertoe behoorden veel van de invloedrijkste landen ter wereld, zoals de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Canada, Nederland en Japan. Veel landen importeerden het overgrote deel van hun olie uit OPEC-landen, dus deze schok voor het financiële systeem leidde tot op hol geslagen olieprijzen.
Het embargo duurde bijna zes maanden, waarin de olieprijs steeg met meer dan 200%. Vooral in de Verenigde Staten was deze zo volatiel dat de brandstofprijs soms meerdere keren per dag veranderde. Dit leidde tot een aanzienlijke inflatie van huishoudgoederen voor Amerikaanse burgers en had een domino-effect op de wereldeconomie.
De Russische inval in Oekraïne in 2022
Kort na de verwoestende effecten van de coronapandemie werden de burgers van Oekraïne op 24 februari 2022 gewekt door het geluid van geweerschoten en explosieven. Rusland, onder leiding van president Vladimir Poetin, had een grootschalige militaire aanval uitgevoerd op het land.
Het grootste deel van de internationale gemeenschap legde snel sancties op om financiering van het conflict te voorkomen. Dit leidde echter ook tot een piek in wereldwijde inflatie, aangezien de rest van de wereld verstoken was van de olie, granen, goederen en roebels die voorheen geleverd werden door Rusland. De EU en vooral Duitsland werden zwaar getroffen, omdat de vitale gaspijplijn Nord Stream 2 niet meer werkte.
Omdat de invasie maandenlang duurde, stegen de prijzen van benzine en diesel, evenals van veel levensmiddelen en andere huishoudelijke goederen heel 2022 aanzienlijk. Dit frustreerde kwetsbare landen net na de verwoestende pandemie en vergrootte de armoede in ontwikkelingslanden.
Gevolgen van inflatie
Erosie van koopkracht
Inflatie betekent dat geld voor het kopen van goederen of diensten minder waard is en dat deze daardoor meer kosten dan voorheen. Dezelfde boodschappen, brandstof of andere producten zijn duurder, dus mensen moeten elk dubbeltje omdraaien om aan hun behoeften te voldoen, waardoor hun beschikbare inkomen afneemt en daardoor ook hun koopkracht.
De armen worden armer
Dit is helemaal niet erg voor mensen die activa bezitten die in prijs stijgen als de inflatie toeslaat. Zaken zoals vastgoed, de koersen van aandelen van bepaalde bedrijven, pensioenfondsen en beleggingen in grondstoffen vormen vaak een nuttige afdekking van inflatie. Omdat rentetarieven stijgen (zie hieronder), stijgt de waarde van deze zaken met de inflatie, wat opweegt tegen het feit dat de geldwaarde van contant geld zelf is afgenomen.
Dit betekent dat mensen die aan de minder welvarende kant van het spectrum zitten, die geen vastgoed of dergelijke investeringen bezitten, altijd het zwaarst getroffen worden door inflatie. Door de verminderde koopkracht en de door inflatie stijgende prijzen worden de armen in de maatschappij helaas nog armer.
Stijging rentetarieven
Zoals we in onze eerdere voorbeelden van hyperinflatie hebben gezien, kan te veel inflatie een desastreus effect hebben. Om dat te voorkomen, verhogen de centrale banken vaak de rentetarieven om de inflatie te bestrijden. Ze passen een monetair beleid toe om het aanbod van geld te beperken, zodat de leenkosten (dus het rentetarief) hoger worden.
Hiervoor bestaan verschillende redenen. Wanneer inflatie ertoe leidt dat een valuta minder koopkracht krijgt, zullen grotere geldverstrekkers, zoals banken, hogere rentetarieven eisen, de hoogte van de rente die zij aan leningnemers in rekening brengen en de rente die zij zelf terugbetalen aan de centrale bank, als compensatie voor de waardedaling van het geld zelf.
Een belangrijke reden is echter het dempen van verdere inflatie. Als de rentetarieven stijgen, worden leningen, hypotheken en andere vormen van schulden duurder. Dit voorkomt dat er te veel geleend en dus te veel uitgegeven wordt. Dit zorgt ervoor dat consumenten minder of goedkoper kopen als dat kan, bedoeld om de prijzen van deze goederen te laten dalen, waardoor de koopkracht binnen de perken wordt gehouden.
Inflatie meten
Er zijn twee verschillende manieren om inflatie te meten: het eerste is de CPI (consumentenprijsindex) en de tweede, minder vaak gebruikte is de RPI (retailprijsindex). Er bestaan ook nog andere methoden, maar CPI en RPI worden het meest gebruikt.
Met CPI wordt inflatie gemeten door te kijken naar de huidige prijs van consumptiegoederen in winkels in vergelijking met wat diezelfde producten eerder kostten.
Hoewel dit enigszins een indicatie is van inflatie, is de RPI uitgebreider, omdat veel zaken die beïnvloed worden door inflatie niet te koop zijn in de winkel (bv. de prijzen van vastgoed, diensten). CPI is gericht op consumptiegoederen, terwijl RPI ook het verschil in retailprijs meet van zaken zoals vastgoed, hypotheekrentes en verzekeringspremies.
Zowel RPI als CPI meten de inflatie door te kijken naar de mate waarin de prijzen stijgen die onder hun reikwijdte vallen. Hoewel RPI breder is en naar meer zaken kijkt dan alleen winkelgoederen, is de CPI inclusiever. Dit komt doordat vaak een kleiner percentage van de meeste bevolkingsgroepen vastgoed, verzekeringen en beleggingen bezit.
Voor- en nadelen van inflatie
| Voordelen | Nadelen |
| De waarde van activa zoals vastgoed, bepaalde obligaties en sommige grondstoffen (bv. goud) kan toenemen | De koopkracht van contant geld neemt af |
| Gecontroleerde inflatie kan goed zijn voor een economie, omdat deze deflatie voorkomt | Mensen uit de lagere en middenklassen krijgen het steeds moeilijker door de stijgende kosten |
| Inflatie zonder rentestijgingen kan gunstig zijn voor schuldenaren | Inflatie zonder rentestijgingen is ongunstig voor geldverstrekkers zoals banken |
Hoe inflatie wordt beheerst
De manier waarop inflatie in de hand wordt gehouden, verschilt per land. In Europa wordt de inflatie bijvoorbeeld beheerst door de Europese Centrale Bank (ECB) voor alle landen die de euro gebruiken.
Binnen de zogeheten eurozone meet de ECB de inflatie in alle landen op basis van een uniforme index: het geharmoniseerde prijsindexcijfer van de consumptieprijzen (GICP/HICP).1 Op basis van het GICP tracht de ECB de inflatie zo goed mogelijk onder controle te houden door monetair beleid, zodat de inflatie laag blijft en tegelijk een deflationaire situatie wordt voorkomen.
De ECB heeft ook tot taak te trachten de inflatie te beperken als deze wordt beïnvloed door externe factoren. De ECB verhoogde bijvoorbeeld de rentetarieven heel 2022 aanzienlijk en tot het hoogste tarief ooit in oktober 2022,2 om runaway inflatie te voorkomen als gevolg van torenhoog gestegen goederenprijzen, zoals olie en gas, als gevolg van de Russische inval in Oekraïne.
Hoe u kunt hedgen tegen inflatie
Hedgen betekent het openen van een positie of belegging waarvan u denkt dat die winst gaat opleveren om verliezen op de korte termijn op een openstaande positie op te vangen, zonder dat u die positie hoeft te sluiten. U kunt dus hedgen tegen inflatie door een positie te openen of te beleggen in een activacategorie waarvan bekend is dat die goed presteert als de inflatie stijgt om het eventuele inflatierisico op te vangen.
Hoewel inflatie ervoor zorgt dat sommige soorten activa (zoals contant geld, de huidige geldeenheid in dat land) in waarde vermindert, kunnen andere soorten beleggingen of trades goed presteren.
De bekendere manieren van hedgen tegen inflatie zijn goud, vastgoedbeleggingsmaatschappijen en bepaalde types obligaties, bv. staatsobligaties. De hoop bestaat dat het traden of beleggen in deze en andere activa die in waarde toenemen in tijden van inflatie eventuele andere verliezen opvangen die u lijdt door inflatie.
Een andere manier om te hedgen tegen inflatie is direct traden op rentetarieven via ons platform. Dit kan zeer effectief zijn, omdat de tarieven de inflatie op de voet volgen en daaraan gekoppeld zijn. Bij ons kunt u CFD's gebruiken om te speculeren op wat de rentetarieven gaan doen op verschillende geldmarkten, zonder dat u zelf contant geld in bezit krijgt dat in waarde daalt als de inflatie stijgt. Als u ervoor kiest om dit bij ons te doen: wij zijn de nr. 1 CFD-aanbieder ter wereld.3
Wat is het inflatierisico?
Inflatierisico is de kans dat ongecontroleerde inflatie, als gevolg van macro-economische omstandigheden en niet als gevolg van bewuste monetaire beleidsaanpassingen, de koopkracht van de munt van een land vermindert, waardoor het risico toeneemt dat de waarde van beleggingen of contant geld dat u bezit wordt uitgehold.
Meer informatie over hedgen tegen inflatie
De gevolgen van inflatie voor de lonen
In de meeste landen levert de dienstensector een belangrijke, zo niet de grootste bijdrage aan de economie. Daarom heeft de hoogte van de lonen veel gevolgen voor de inflatie.
Als werkenden meer krijgen, gaan de kosten van bedrijven omhoog, omdat ze hogere lonen moeten betalen. Dit veroorzaakt vaak inflatie - bekend als de looninflatie - omdat het voor bedrijven veel duurder wordt om zaken te doen.
Dit kan echter snel leiden tot een vicieuze cirkel als er niet wordt ingegrepen. Als hogere salarissen leiden tot hogere inflatie, betekent dat immers weer dat goederen en diensten duurder worden. Als deze prijzen stijgen, eisen werkenden vaak hogere lonen om de gestegen kosten van levensonderhoud te kunnen betalen.
Inflatie in het kort
- Inflatie is de afname van de koopkracht van geld als de kosten van consumptiegoederen zoals goederen en diensten stijgen.
- Hierdoor wordt de munteenheid van een land in feite minder waard, omdat je minder kunt kopen voor hetzelfde bedrag.
- Hierdoor worden de armen armer, ondanks dat bepaalde activa zoals vastgoed, bepaalde obligaties en grondstoffen in waarde stijgen.
- Inflatie wordt veroorzaakt door ofwel macro-economische factoren, zoals vraag en aanbod van geld, of door het monetaire beleid van een centrale bank.
- Het is mogelijk om te hedgen tegen inflatie. Dat doet u door te traden of te beleggen op markten, zoals goud en vastgoed, die gewoonlijk in waarde stijgen als de inflatie toeneemt.
- Bij ons kunt u door middel van CFD's direct traden op rentetarieven om te hedgen tegen inflatie.
Sources:
1 Europese Centrale Bank, 2022
2 The New York Times, 2022
Footnotes (if applicable)
3 Nr. 1 online broker in CFD's wereldwijd in inkomsten, exclusief Forex (bron: jaarverslag, oktober 2021).
Deze informatie is opgesteld door IG Europe GmbH. Evenals de disclaimer hieronder bevat de tekst op deze pagina geen vermelding van onze prijzen, een aanbieding of een verzoek om een transactie in welk financieel instrument dan ook. IG aanvaardt geen verantwoordelijkheid voor het gebruik dat van deze opmerkingen kan worden gemaakt en voor de daaruit voortvloeiende gevolgen. IG geeft geen verklaring of garantie over de nauwkeurigheid of volledigheid van deze informatie. Iedere handeling van een persoon naar aanleiding hiervan is dan ook geheel op eigen risico. Een door IG gepubliceerd onderzoek houdt geen rekening met de specifieke beleggingsdoelstellingen, de financiële situatie en behoeften van een specifiek persoon die deze informatie onder ogen kan krijgen. Het is niet uitgevoerd conform juridische eisen die zodanig zijn opgesteld dat de onafhankelijkheid van onderzoek op het gebied van investeringen wordt bevorderd, en dient daarom als marketingcommunicatie te worden beschouwd. Hoewel wij er niet uitdrukkelijk van weerhouden worden om te handelen op basis van onze aanbevelingen en hiervan te profiteren alvorens ze met onze cliënten te delen, zijn wij hier niet op uit. Bekijk de volledige disclaimer inzake niet-onafhankelijk onderzoek en de driemaandelijkse samenvatting.
Ontdek hoe u markten kunt traden
Ontdek alle markten welke u kunt traden en leer hoe ze werken met de gratis online cursus van IG Academy 'Introductie in de financiële markten'.
